แนวคิดนวัตกรรมธุรกิจอาหาร

 แนวคิดนวัตกรรมธุรกิจอาหาร

          การส่งออกอาหารไทยไปตลาดโลกของไทยได้ไต่อันดับสู่อันดับที่ 13 ของโลก ถือเป็นสัญญาณที่ดีของอุตสาหกรรมอาหารไทยที่จะเติบโตอย่างงดงามท่ามกลางการแข่งขันจากผู้ผลิตอาหารนานานับประเทศ

          และการที่โลกขับเคลื่อนเข้าสู่ยุค 4.0 ได้ขับเคลื่อนอุตสาหกรรมอาหารที่ไม่จำเป็นต้องพึ่งพ่อค้าคนกลาง จากผู้ผลิตอาหารเป็นผู้ประกอบการและส่งตรงถึงลูกค้าได้โดยตรง และเป็นโอกาสที่ผู้ประกอบการอาหารทุกขนาดทั้งแต่ SME Startup และผู้ประกอบการรายใหญ่ลงแข่งขันในสนามเดียวกันได้อย่างเต็มขีดความสามารถ

          แต่การแข่งขันในยุค 4.0 วิทยาลัยการจัดการ มหาวิทยาลัยมหิดล (CMMU)  แนะนำไทยต้องตื่นตัวในการประยุกต์ใช้นวัตกรรมเข้าสู่ผลิตภัณฑ์ เนื่องจากจะเป็นการสร้างมูลค่าเพิ่ม (Value Added) ให้กับตัวผลิตภัณฑ์และธุรกิจ อันจะนำไปสู่การแก้ไขข้อบกพร่องของประเทศไทย ที่มีการส่งออกวัตถุดิบอาหารจำนวนมาก แต่มีมูลค่าน้อย ทำให้ไม่สามารถแข่งขันในเรื่องตัวเลขภาพรวมรายได้การส่งออกได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ผ่านหัวใจหลักที่สำคัญ 3 ประการ คือ

          เพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต (Productivity)

          นวัตกรรมสามารถใช้เพื่อพัฒนาภาคการผลิต โดยเฉพาะในธุรกิจต้นน้ำ เช่น ผลิตผลทางการเกษตรและปศุสัตว์ ให้มีปริมาณมากขึ้น รองรับกับการเติบโตของจำนวนผู้บริโภคทั่วโลก ตลอดจนลดอัตราการสูญเสียจากปัจจัยต่างๆ เช่น ปัญหาทางสภาพแวดล้อมและการเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศ (Climate Change)

          พัฒนาด้านความปลอดภัย (Safety)

          ประเด็นด้านความปลอดภัยเป็นเรื่องที่สำคัญมากที่สุดในธุรกิจอาหาร ซึ่งนวัตกรรมและเทคโนโลยีเป็นเครื่องมือสำคัญที่สามารถช่วยพัฒนาและควบคุมมาตรฐานความปลอดภัยในทุกกระบวนการผลิตอาหาร

          ผลิตอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ (Healthy & Wellness)

          อาหารเพื่อสุขภาพ (Healthy & Functional Food) เป็นเทรนด์ระดับโลกที่ผู้บริโภคทุกประเทศให้ความสนใจเป็นอันดับ 1 โดยในปัจจุบันหัวใจหลักที่ใช้เป็นตัวตัดสินในตลาดธุรกิจอาหาร คือ การคิดค้นและพัฒนาอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการพัฒนาอาหารสุขภาพเพื่อตอบโจทย์สังคมสูงวัย (Aging Society)

ที่มา :  SIE Seminar “FOOD TECH 4.0 ปั้นให้ปัง ดังแบบก้าวกระโดด” วิทยาลัยการจัดการ มหาวิทยาลัยมหิดล       

          ทั้งนี้ที่ผ่านมากรมส่งเสริมอุตสาหกรรม หรือ กสอ. ได้เผยแพร่รายชื่อ 10 ตัวอย่างนวัตกรรมอาหารแปรรูปฝีมือผู้ประกอบการเอสเอ็มอีไทยตอบโจทย์ตลาด 10 ชาติในอาเซียน โดย ดร.อรรชกา สีบุญเรือง อธิบดีกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม (กสอ.) กล่าวว่า อุตสาหกรรมอาหารแปรรูปในช่วงครึ่งปีแรกของปี 2557 (ม.ค.-มิ.ย) สร้างรายได้ให้แก่ประเทศกว่า 5-6 แสนล้านบาท (ข้อมูลจากสถาบันอาหาร) เพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 6 เมื่อเทียบจากช่วงเวลาเดียวกันในปีที่ผ่านมา ตลอดจนในปี 2558

          ในโอกาสที่ไทยจะเข้าเป็นส่วนหนึ่งในประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน กสอ.ได้เปิดตัวนวัตกรรมอาหารทั้ง 10 ตัวอย่าง ผลิตภัณฑ์เพื่อเป็นแรงบันดาลในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่จะสามารถตอบโจทย์ความต้องการในกลุ่มอุตสาหกรรมอาหารของตลาดในอาเซียนทั้ง 10 ชาติ ได้แก่

          1. ขนมลอยแก้วแบบไทยๆ หวานจับใจคน “อิเหนา” จาก บริษัท ไทยริชฟูดส์ จำกัด ผู้ผลิตและส่งออกขนมหวานสำเร็จรูปแช่แข็ง เช่น ลูกตาล แตงโม กีวี ลอยแก้ว ฯลฯ เหมาะที่จะส่งออกในประเทศอินโดนีเซีย เนื่องจากเป็นประเทศที่ชื่นชอบรสหวาน ประกอบกับวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไปของคนอินโดนีเซียที่ต้องการความเร่งรีบ สะดวกสบาย และประหยัดเวลาในการบริโภคอาหาร (ข้อมูลจากวารสารอุตสาหกรรมสาร) ซึ่งขนมหวานแช่แข็งของไทยริชฟูดส์เป็นหนึ่งตัวอย่างอุตสาหกรรมอาหารที่สามารถตอบโจทย์ตรงนี้ได้

          2. ซีเรียลบาร์ธัญพืชอัดแท่งเพื่อสุขภาพโดนใจสาวเวียดนาม จาก บริษัท ซองเดอร์ ไทยออร์กานิคฟูด จำกัด ผู้ผลิตสินค้าแปรรูปอาหารและเครื่องดื่ม โดยนำเอาวัตถุดิบธัญพืชการเกษตรอินทรีย์ไร้สารพิษแบบเต็มเมล็ด ไม่สกัดเปลือก แปรรูปเป็นอาหารกินเล่นเพื่อสุขภาพแต่มีรสชาติดี เหมาะแก่การส่งออกไปยังประเทศเวียดนาม เนื่องจากผลสำรวจสินค้าไทยที่ทำรายได้ในเวียดนามได้ดี คือ ขนมขบเคี้ยว ผลิตภัณฑ์นม เครื่องดื่ม เป็นต้น (ข้อมูลจากสถาบันอาหาร) ประกอบกับพฤติกรรมการบริโภคของคนในประเทศที่หันมาใส่ใจและรักษาสุขภาพกันมากขึ้น (ข้อมูลจากธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย)

          3. ชาไทยรสชาติถูกใจพี่น้องพม่า ชาไทยแท้จากดอยแม่สลอง จังหวัดเชียงราย ของคุณกฤษฎิ์ภูมิ ปทุมชัย โดยชาไทยดอยคำ มีหลายประเภท เช่น ชาอู่หลง ชาเขียว ชาเจียวกู่หลัน เป็นต้น ซึ่งมีการปลูกแบบเกษตรอินทรีย์ ปลอดสารเคมี และอุดมไปด้วยคุณประโยชน์มากมาย ซึ่งช่วยให้ผู้บริโภคมีสุขภาพดี เหมาะแก่การส่งออกไปยังประเทศพม่า จากการสำรวจพบว่า ผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มประเภทชามีแนวโน้มเติบโตได้ดีในพม่า นอกจากนี้ชาวพม่ายังนิยมดื่มชากาแฟเพื่อเป็นการผ่อนคลายอีกด้วย (ข้อมูลจากสถาบันอาหาร)

        4. ชาวกัมพูชาชอบอาหารทะเลและน้ำผักผลไม้กระป๋อง จาก บริษัท สันติภาพ (ฮั่วเพ้ง 1958) จำกัด เหมาะแก่การส่งออกในประเทศกัมพูชา เนื่องจากผลิตภัณฑ์จำพวกอาหารแปรรูป และน้ำผลไม้ มีแนวโน้มขยายตัวได้ดีในกัมพูชา อีกทั้งมีนักท่องเที่ยวเข้ามาเป็นจำนวนมาก ทั้งนี้ ปัจจุบันในประเทศกัมพูชาการผลิตอาหารและเครื่องดื่มในประเทศไม่เพียงพอในการบริโภคภายในประเทศ (ข้อมูลจากธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย

          5. ขนมเปี๊ยะ ของกินเล่นถูกใจคนลาว จาก บริษัท ขนมแม่เอย-เปี๊ยะ แอนด์ พาย (2003) จำกัด เป็นขนมที่มีความอร่อยเป็นจุดเด่น ประกอบกับไม่ใส่สารกันบูด เจือสีหรือแต่งกลิ่น เหมาะที่จะส่งออกไปยังประเทศลาว เนื่องจากวัฒนธรรมการกินของคนไทยกับคนลาวมีความใกล้เคียงกัน ตลอดจนในประเทศลาวมีคนจีนอาศัยอยู่มากจึงมีตลาดรองรับ ประกอบกับในลาวยังไม่มีผู้ผลิตขนมเปี๊ยะ (ข้อมูลจากหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ)

          6. เยลลีวัยทอง จาก บริษัท กวนอิมริชเช็สริส (ประเทศไทย) จำกัด ผู้ผลิตขนมกัมมีเยลลี เพื่อสุขภาพของผู้หญิงวัยทอง เหมาะสำหรับประเทศไทยที่มีจำนวนผู้สูงอายุเพิ่มมากขึ้น ประกอบกับผู้คนเริ่มหันมาใส่ใจและรักสุขภาพ ทั้งนี้ เยลลีวัยทองจะมีส่วนผสมของมะขามเปรี้ยวเข้มข้น ปาปริกา มีรสเปรี้ยว หวาน และเผ็ดเล็กน้อย ซึ่งผ่านการพิสูจน์ทางการแพทย์แล้วพบว่าสามารถช่วยลดอาการวัยทองได้ นอกจากนี้ยังมีส่วนผสมของสารสกัดจากเห็ดหลินจือแดงไลโคปีนโคเอนไซม์-คิวเท็นวิตามิน และแร่ธาตุต่างๆ เช่น แคลเซียมจากสาหร่ายทะเล ที่จะช่วยบำรุงกระดูกต่างๆ เป็นต้น

          7. ผลไม้อบแห้งสแน็กกิ๊บเก๋สำหรับฟิลิปปินส์ จากห้างหุ้นส่วนจำกัดแม่ตะเพียนการเกษตรผู้ผลิตและจัดจำหน่ายผลไม้อบแห้ง เช่น กล้วยตาก มะม่วงหยี มะม่วงคลุก ฯลฯ เหมาะสำหรับการส่งออกไปยังประเทศฟิลิปปินส์ เนื่องจากผลไม้อบแห้งเป็นหนึ่งในผลิตภัณฑ์อาหารสำคัญที่ฟิลิปปินส์นำเข้า เนื่องจากประชากรในประเทศมีจำนวนมากและมีความต้องการสินค้าอาหารสูงทำให้ไม่เพียงพอต่อความต้องการ ประกอบกับเทคโนโลยีที่ยังไม่ทันสมัยนัก อย่างไรก็ตาม ผลิตภัณฑ์อาหารแปรรูปที่นำเข้าต้องได้รับการจดทะเบียนจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา ซึ่งแม่ตะเพียนก็ได้จดทะเบียนเป็นที่เรียบร้อยแล้ว (ข้อมูลจากธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย)

          8. อาหารทะเลแช่แข็งตอบดีมานด์ประเทศสิงโตทะเล จาก บริษัท อุตสาหกรรมทวีวงษ์ จำกัด ผู้ผลิตและจัดจำหน่ายอาหารทะเลแช่แข็งรายใหญ่ของไทย ที่ให้ความสำคัญในการพัฒนาสินค้ารูปแบบใหม่ๆ และขยายตลาดให้เติบโตอย่างต่อเนื่อง เหมาะอย่างยิ่งในการส่งออกไปยังประเทศสิงคโปร์ เนื่องจากอาหารประเภทแช่แข็งเป็นสินค้าอันดับต้นๆ ที่สิงคโปร์สั่งนำเข้า ประกอบกับได้รับความนิยมจากผู้บริโภคในประเทศอย่างต่อเนื่อง เพราะสะดวกต่อการรับประทานและเก็บรักษาได้นาน ทั้งนี้ยังได้เครื่องหมายรับรองมาตรฐานจาก GMP HACCP HALAL Q-Mark ISO 9001: 2008 และ OTOP ระดับ 5 ดาว (ข้อมูลจาก บริษัท อุตสาหกรรมทวีวงษ์ จำกัด)

          9. เครื่องแกงปักษ์ใต้ “จะโหรม” ถูกปาก “มาเลย์” จากบริษัทดีแอนด์จี ฟู๊ดซัพพลาย จำกัด ที่มีจำนวนเครื่องแกงกว่า 20 รายการ เช่น พริกแกงเนื้อ พริกแกงกะหรี่ พริกแกงผัดเผ็ด เป็นต้น ซึ่งเหมาะอย่างยิ่งต่อประเทศที่ชื่นชอบอาหารที่มีรสเผ็ด และจัดจ้านอย่างประเทศมาเลเซียเนื่องจากเป็นคนแถบเอเชีย ย่อมมีวัฒนธรรมการกินที่คล้ายกับคนไทย อีกทั้งมีความชื่นชอบรสชาติเครื่องแกงเช่นกัน ประกอบกับการทำอาหารของคนมาเลเซียที่เน้นการใช้สมุนไพร เครื่องเทศ พริกที่มีรสเผ็ดในการปรุงอาหาร

          10. เกี๊ยวซ่าไก่ฮาลาล จากบริษัท เจริญโภคภัณฑ์อาหาร จำกัด (มหาชน) โรงงานผลิตอาหารสำเร็จรูป (แปดริ้ว) เหมาะที่จะส่งออกในประเทศบรูไน เนื่องจากเป็นประเทศที่นับถือศาสนาอิสลาม จำเป็นต้องเลี่ยงอาหารที่ทำจากเนื้อหมูทุกประเภท โดยตัวแป้งที่ใช้จะมีความหอมนุ่มสูตรเฉพาะของซีพี ภายในจะมีไก่และผักปรุงรส กินพร้อมน้ำจิ้มที่มีรสชาติกลมกล่อม ซึ่งจะได้ทั้งความอร่อยและคุณประโยชน์มากมาย ทั้งนี้กระบวนการผลิตของซีพีได้รับมาตรฐานระดับสากลด้วยระบบ GMP HACCP HALAL และ ISO 9001: 2008

          ทั้งนี้ ปัจจุบัน กสอ.มีโครงการในการส่งเสริมอุตสาหกรรมอาหารจำนวนหลายโครงการ เช่น โครงการการพัฒนาอุตสาหกรรมเกษตรแปรรูป (National Agro Processing Industry Alliance : NAPIA) โครงการที่ส่งเสริม สนับสนุน และพัฒนากลุ่มอุตสาหกรรมอาหารให้เป็นคลัสเตอร์อาหารไทยเข้มแข็ง ซึ่งเน้นการพัฒนาอาหารเพื่อสุขภาพ โครงการห่วงโซ่สีเขียวอุตสาหกรรมเกษตรแปรรูป เป็นต้น ตั้งแต่ปี 2555-2557 สามารถพัฒนาผู้ประกอบการอาหารแปรรูปได้กว่า 750 รายการ

          อีกทั้ง กสอ.ได้เตรียมความพร้อมและยกระดับขีดความสามารถของผู้ประกอบการ SMEs ไทยให้ก้าวเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนได้อย่างมั่นคง พร้อมทั้งผลักดันครัวไทยสู่โลก โดยเน้นการนำเทคโนโลยีและนวัตกรรมมาสร้างมูลค่าเพิ่มให้แก่ผลิตภัณฑ์ พร้อมให้ความรู้ในด้านการตลาด การเจรจาธุรกิจ รวมถึงระเบียบข้อบังคับ ฯลฯ

 ดูรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับ สร้างแนวคิดนวัตกรรมธุรกิจอาหาร โดย ดร. สุรอรรถ ศุภจัตุรัส ผู้จัดการฝ่ายธุรกิจชีวภาพ สำนักนวัตกรรมแห่งชาติ(องค์การมหาชน) ได้ ที่นี่

          ดูรายละเอียดเพิ่มเติม 9 นวัตกรรมอาหารสุดเจ๋ง สร้างสรรค์จากกึ๋น SMEs ไทย นวัตกรรมอาหารภายใต้โครงการไทยแลนด์ฟู้ดวัลเลย์ ซึ่งนำงานวิจัยมาต่อยอดผลิตสินค้าเชิงนวัตกรรม ได้ ที่นี่

แหล่งข้อมูล :

• นวัตกรรมอาหาร 4.0 มาแน่ในปี 60
• เปิดตัว 10 นวัตกรรมอาหารแปรรูปไทย ตอบโจทย์รสนิยม 10 ชาติอาเซียน
• ข้อมูลบนโลกออนไลน์ที่เผยแพร่แก่สาธารณะ

 องค์ความรู้เพื่อการให้บริการแก่ SMEs จัดทำขึ้นเพื่อเป็นข้อมูลเบื้องต้น

สำหรับหน่วยให้บริการ SMEs ภายใต้โครงการศูนย์ให้บริการ SME ครบวงจร

จัดทำ ณ วันที่ 28 สิงหาคม 2560